Son zamanlarda bazı SSGM’lerce; yıllar önceye ait reçetelere yönelik hak ediş kesintisi yapıldığı bilinmektedir. Bununla birlikte söz konusu hak ediş kesintilerine ödeme tarihinden itibaren yasal faiz işletildiği ve bu şekilde muhasebeleştirildiği görülmektedir. Bu kapsamda yapılan işbu hak ediş kesintisinin zamanaşımı hükümlerince değerlendirilmesi gerekliliği hasıl olmuştur.

Bilindiği üzere SGK ve eczaneler arasında akdedilen sözleşme, özel hukuk sözleşmesi niteliğindedir. Bu kapsamda hem sözleşme hem de meri mevzuatta düzenlenen zamanaşımı hükümleri gündeme gelecektir.

Kurum tarafından yapılan kesintilerin genel dayanağı 6183 sayılı AMME ALACAKLARININ TAHSİL USULÜ HAKKINDA KANUN olarak karşımıza çıkmaktadır. Mezkur Kanun madde 102’ye göre “Amme alacağı, vadesinin rasladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar.” Görüldüğü üzere amme alacakları nezdinde genel kuralın 5 yıllık süre olarak söylenebilir.

Bununla birlikte SGK mevzuatında da alacaklara yönelik belirlenen özel hükümler mevcuttur. 5510 sayılı GSS Kanunu’nun 93.maddesinin ikinci fıkrasında ise bu husus;

Kurumun prim ve diğer alacakları ödeme süresinin dolduğu tarihi takip eden takvim yılı başından başlayarak on yıllık zamanaşımına tâbidir. Kurumun prim ve diğer alacakları;

• Mahkeme kararı sonucunda doğmuş ise mahkeme kararının kesinleşme tarihinden,
• Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden,
• Kamu idarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatı gereğince yapacakları soruşturma, denetim ve incelemelerden doğmuş ise bu soruşturma, denetim ve inceleme sonuçlarının Kuruma intikal ettiği tarihten,
• Bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulmuş kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden doğmuş ise bilgi ve belgenin Kuruma intikal ettiği tarihten itibaren, zamanaşımı on yıl olarak uygulanır.

şeklinde düzenlenmiştir. Görüldüğü üzere GSS Kanunu’nda zamanaşımı süresinin Amme Alacakların Kanunu’na göre 5 yıldan 10 yıla uzadığını görmekteyiz. Madde lafzında geçen “diğer alacakları” ibaresinin, eczane alacaklarını kapsadığı söylenebilir. Bununla birlikte madde lafzında zamanaşımı başlangıç süresi ilgili eyleme göre tahdidi olarak sayılmıştır. Çok detaya girmemekle birlikte 10 seneden daha eski yıllara ait kesintilerin bu kapsamda olup olmadığı da ayrıca değerlendirilmelidir. Tüm bunlarla birlikte taraflar arasında özel hukuk sözleşmesi olması sebebiyle TBK uyarınca genel zamanaşımı hükümleri de değerlendirmeye alınacaktır. Buna karşılık zamanaşımı süresinden sonra yapılacak hak ediş kesintileri hukuka aykırılık teşkil edecektir. Bununla birlikte; “Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılan tespitlerden doğmuş ise rapor tarihinden” ibaresi ile “zamanaşımının getiriliş felsefesi” birbiri ile çelişmektedir.

İlaç Temin Sözleşmesi m.4.3.4’e göre “fatura teslim tarihinden itibaren 90 (doksan) gün içinde de reçetelerin tamamı incelenir.” hükmü öne çıkmaktadır. Bu kapsamda her halükârda fatura tesliminin 91.günü itibariyle denetim ve kontrolünün tamamlanacağı akit altına alınmıştır. Denetim ve kontrolün tamamlanmış sayılacağı gün itibariyle de genel zamanaşımı süresinin başlayacağını söyleyebiliriz. Bu durum, yıllar sonra ortaya çıkabilecek keyfi denetimlerin önüne geçecek ve hukuki güvenlik sağlayacaktır.

Zamanaşımı hükümleri usule ilişkindir. Usul ise esasa mukaddemdir. Gelinen noktada usul kurallarına aykırı tesis edilen idari işlemin yargılamaya konu edilmesi, idare aleyhine maddi külfetleri de beraberinde getireceği açıktır.